Bạn đã từng nghe về hệ thống phanh ABS và tầm quan trọng của nó trong việc đảm bảo an toàn khi tham gia giao thông chưa? Nếu chiếc xe của bạn được trang bị hệ thống phanh ABS, thì trong những trường hợp cần phanh gấp, hệ thống này sẽ giúp bạn giảm thiểu nguy cơ trượt xe và đảm bảo an toàn cho bạn và những người xung quanh.
Bài viết dưới đây của hãng dầu nhớt Fusito sẽ giải đáp thắc mắc liệu bạn có nên lắp hệ thống phanh ABS cho chiếc xe của mình hay không.
Phanh ABS là gì?
Phanh ABS (Anti-lock Braking System) là một hệ thống phanh chống bó cứng, được thiết kế để giảm thiểu nguy cơ bánh xe bị bó cứng và mất độ bám đường khi phanh gấp, từ đó giảm thiểu nguy cơ tai nạn cho người điều khiển phương tiện.
Hệ thống phanh ABS trên xe máy được phát minh lần đầu bởi Gabriel Voisin vào năm 1920 và sau đó được trang bị lần đầu tiên trên xe máy vào năm 1988. Từ đó đến nay, hệ thống này đã trải qua nhiều lần cải tiến và nâng cấp để đảm bảo tính an toàn và hiệu quả khi sử dụng trên các dòng xe máy hiện đại.
Vì sao cần trang bị hệ thống an toàn ABS trên xe?
Với sự phát triển của xã hội, nhu cầu sử dụng ô tô ngày càng tăng cao. Người dân sử dụng xe để đi lại, vận chuyển hàng hóa, hành khách, và trong giao thông công cộng. Tuy nhiên, số lượng xe lưu thông trên đường càng ngày càng đông, gây ra nhiều tai nạn giao thông.
Do đó, việc đảm bảo tính an toàn trong lưu thông giao thông là vấn đề cần được chú trọng và quan tâm. Những người thiết kế và chế tạo ô tô, xe máy đã nhận thấy tầm quan trọng của hệ thống phanh trong việc bảo đảm an toàn cho người lái và hành khách. Vì thế, họ luôn cố gắng nâng cao chất lượng và hiệu suất của hệ thống phanh trên từng dòng xe.
Trong đó, hệ thống phanh ABS là một trong những công nghệ an toàn được áp dụng phổ biến trên các dòng xe gần đây nhất. Chức năng chính của hệ thống ABS là giúp người lái duy trì khả năng kiểm soát xe trong trường hợp phải phanh gấp. Đồng thời, hệ thống phanh ABS cũng được cải tiến liên tục để đáp ứng tiêu chuẩn an toàn cao hơn trong thiết kế, chế tạo và sử dụng.
>>> Đọc thêm: Tổng hợp 11 loại động cơ xe máy hiện có trên thị trường
Nguyên lý hoạt động của phanh ABS
Các bộ phận chính của phanh ABS
Hệ thống chống bó cứng phanh ABS trên ô tô bao gồm ba khối chính:
- Thứ nhất, các tín hiệu đầu vào (cảm biến) bao gồm cảm biến tốc độ bánh xe và công tắc chân phanh.
- Thứ hai, bộ xử lý điện tử ECM (Electronic Control Module) – đồng thời là máy phát điện.
- Thứ ba, các bộ chấp hành (đầu ra) – Actuators bao gồm các van điện từ điều khiển dòng dầu phanh vào/ra xy lanh bánh xe, bơm dầu phanh, đèn báo phanh và giắc chuẩn đoán.
Cơ chế hoạt động của phanh ABS
PHẦN TÍN HIỆU ĐẦU VÀO
Phần này có nhiệm vụ truyền thông tin về trạng thái làm việc của hệ thống dưới dạng các tín hiệu điện khác nhau như xung, on-off, …
Các cảm biến tốc độ bánh xe là bộ phận quan trọng nhất trong phần này. Chúng cung cấp thông tin về tốc độ của bánh xe, đồng thời cho biết liệu bánh xe có bị bó cứng hay không (khi bánh xe bị bó cứng, tốc độ bằng 0).
Công tắc chân phanh cũng đóng vai trò quan trọng trong việc truyền tín hiệu. Khi tài xế đạp phanh, đèn phía sau xe sẽ tự động phát sáng để các xe xung quanh có thể nhận biết.
ECM – BỘ ĐIỀU KHIỂN ĐIỆN TỬ
ECM hay còn gọi là bộ vi xử lý, có nhiệm vụ tiếp nhận thông tin từ cảm biến tốc độ bánh xe trong khối “các tín hiệu đầu vào”. Sau đó, nó sẽ phân tích và cho biết tốc độ quay của bánh xe, cũng như tình trạng bó cứng của bánh xe. Khi đã phân tích xong, ECM sẽ truyền lệnh xử lý đến các đầu ra trên xe ô tô.
Khi ta đang lái xe và phanh lại, ban đầu các bánh xe sẽ bị bó cứng. Tuy nhiên, cảm biến tốc độ bánh xe sẽ gửi thông tin trạng thái của xe tới ECM để nó phân tích và kết luận liệu xe có bị bó cứng khi phanh hay không. Khi đã xác định được điều này, ECM sẽ kích hoạt van điện từ xả áp suất dầu phanh của xy lanh bánh xe để giảm áp suất trong hệ thống phanh, giúp cho bánh xe quay trở lại bình thường.
Sau khi bánh xe đã quay trở lại, ECM tiếp tục kích hoạt mô tơ bơm hoạt động và mở van điện từ cung cấp dầu có áp suất vào hệ thống phanh để đảm bảo bánh xe phanh trở lại đúng cách.
Tuy có vẻ như quá trình này dài dòng, nhưng nó diễn ra rất nhanh và liên tục, giúp cho bánh xe phanh một cách trơn tru mà không bị bó cứng, đồng thời bánh xe trước vẫn tiếp tục dẫn hướng xe ô tô một cách bình thường.
>>> Tham khảo: Momen Xoắn Là Gì? Định Nghĩa & Cách Tăng MoMen Xoắn
CÁC THIẾT BỊ THỰC THI (Actuators)
Bộ các thiết bị đầu ra đóng vai trò quyết định thực hiện các nhiệm vụ chức năng, dựa trên tín hiệu điều khiển từ ECM. Các thiết bị thực thi bao gồm các van điện từ, mô tơ bơm dầu phanh, tín hiệu chẩn đoán lỗi hệ thống (kết nối với cổng chẩn đoán DLC) và đèn cảnh báo lỗi hệ thống phanh.
Trong đó, mô tơ bơm dầu phanh có nhiệm vụ tạo ra dòng dầu phanh có áp suất để bơm vào hệ thống khi các van điện từ được mở, để phanh bánh xe lại. Các van điện từ còn giúp đóng mở các cửa dầu phanh khi hệ thống ABS hoạt động.
Hệ thống ABS cũng như các hệ thống khác cần ít nhất một lực tác động để kích hoạt hoạt động của nó. Đối với hầu hết các loại hệ thống chống bó cứng phanh thông thường trên các loại xe ô tô, ABS chỉ hoạt động khi thỏa mãn ba điều kiện tiên quyết sau:
- Tốc độ xe ô tô đạt trên 10 km/h
- Người lái đang sử dụng bàn đạp phanh
- Bánh xe bị kẹt và cứng lại.
Hiện nay đang có những loại phanh ABS nào?
Có rất nhiều hệ thống chống bó cứng phanh khác nhau trên thị trường, vì vậy việc phân loại các dòng xe ô tô dựa trên hệ thống an toàn ABS có thể được thực hiện một cách đơn giản. Hiện nay, có ba loại chính, bao gồm: ABS 1 kênh, ABS 3 kênh và ABS 4 kênh, được sử dụng cho các loại xe khác nhau. Cụ thể như sau:
- ABS 1 kênh thường được trang bị cho xe van và xe tải nhẹ, nhưng không phổ biến. Nó sử dụng 1 cảm biến lắp ở cầu chủ động và 1 kênh điều khiển thủy lực cho 2 bánh sau.
- ABS 3 kênh không được sử dụng phổ biến trong thị trường ô tô cạnh tranh hiện nay. Loại này sử dụng từ 3 đến 4 cảm biến tốc độ bánh xe, trong đó 2 cảm biến tốc độ bánh xe phía trước và 1 cảm biến ở cầu chủ động sau. Hệ thống còn có 3 kênh điều khiển thủy lực riêng biệt, trong đó 2 kênh ra 2 bánh trước và 1 kênh chung cho 2 bánh sau.
- ABS 4 kênh là loại được áp dụng phổ biến nhất trên nhiều mẫu xe ô tô đa dạng. Nó sử dụng 4 cảm biến tốc độ tại 4 bánh xe và có 4 kênh điều khiển thủy lực độc lập tới 4 bánh.
Hệ thống EBD hỗ trợ ABS như thế nào?
Ngoài hệ thống chống bó cứng phanh (ABS), các loại xe hơi hiện nay còn được trang bị một hệ thống an toàn khác liên quan đến phanh, được gọi là hệ thống phân phối lực phanh điện tử (EBD). Vậy, EBD khác với ABS như thế nào?
Như đã trình bày ở trên, hệ thống ABS giúp giảm tình trạng bó cứng khi phanh gấp và tránh trơn trượt của bánh xe. Trong khi đó, EBD (Phân phối lực phanh điện tử) là hệ thống phân phối lực phanh, nhiệm vụ chính là phân phối lực phanh sao cho phù hợp với trọng lượng của xe khi sử dụng phanh.
Ví dụ, trọng lượng của hai bánh trước sẽ lớn hơn bánh sau vì động cơ được lắp đặt phía trước. Khi phanh gấp, trọng lượng của xe sẽ cộng dồn vào hai bánh trước. Nếu lực phanh không được phân phối đồng đều, xe sẽ mất kiểm soát và trượt theo đà. Khi đó, hệ thống ABS một mình không đủ hiệu quả. Đây là lúc mà EBD sẽ hỗ trợ ABS để đảm bảo an toàn cho xe.
Một trường hợp khác, khi tài xế phải điều khiển xe vào một góc cua rất hiểm trở, trọng lượng của xe sẽ dồn vào hai bánh giáp với góc cua. Nếu lực phanh được phân phối đồng đều cho tất cả bốn bánh xe, bánh xe ngoài cùng giáp với góc cua sẽ chịu lực phanh nặng hơn, dẫn đến trơn trượt. Khi đó, hệ thống EBD sẽ cùng với ABS hỗ trợ giữ an toàn cho xe.
Các lưu ý và hướng dẫn sử dụng hệ thống phanh ABS
Cách sử dụng phanh ABS đúng cách
ĐỪNG CHỦ QUAN
Khách hàng khi mới mua xe thường khá chủ quan khi sử dụng hệ thống phanh ABS. Tuy nhiên, việc chủ quan này hoàn toàn không nên, vì không hệ thống phanh nào hoạt động tốt 100% trong mọi trường hợp.
Do đó, người dùng không thể chắc chắn rằng hệ thống ABS hoạt động hiệu quả trong trường hợp khẩn cấp, đặc biệt là trên các chiếc xe cũ.
Ngoài ra, người dùng cũng không nên sử dụng bàn phanh quá mạnh khi sử dụng hệ thống phanh trên các xe chưa được trang bị ABS, vì điều này có thể ảnh hưởng đến tuổi thọ của hệ thống phanh.
KHÔNG ẤN PHANH NHIỀU – LIÊN TỤC
Trong điều kiện giao thông ở Hà Nội, việc sử dụng phanh thường xuyên là không thể tránh khỏi, đặc biệt là vào giờ cao điểm. Tuy nhiên, khi tăng giảm ga liên tục và nhấp phanh quá nhiều, hiệu quả làm việc của hệ thống chống bó cứng phanh sẽ bị ảnh hưởng xấu trong thời gian dài.
Hệ thống ABS sẽ chỉ hoạt động khi phát hiện rằng phanh đang được sử dụng liên tục. Khi đó, nó sẽ cung cấp tốc độ thêm để điều chỉnh để bánh xe không bị khóa. Tuy nhiên, nếu phanh bị nhấp quá nhiều trong thời gian dài, hệ thống ABS sẽ giảm tuổi thọ của nó.
Một điều quan trọng mà các tài xế cần lưu ý đó là hệ thống ABS chỉ hỗ trợ việc điều khiển dòng xe ô tô dễ dàng hơn chứ không thể thay thế tài xế trong việc điều khiển. Vì vậy, khi hệ thống này đang hoạt động, tài xế vẫn cần tập trung vào đường lái để lái xe an toàn.
Kiểm soát tốc độ khi vào cua
Cuối cùng, để đảm bảo an toàn khi điều khiển xe, người lái cần phải chú ý đến tốc độ khi vào khúc cua hoặc đổi làn xe, không nên tăng tốc quá mạnh khi đi vào khúc cua.
Mặc dù hệ thống ABS được trang bị nhạy bén và hiện đại, nhưng với tốc độ cao và độ quán tính của xe, chiếc ô tô có thể bị lệch tâm và di chuyển theo một hướng khác không theo ý muốn, gây nguy hiểm đến tính mạng và tài sản của người lái và người khác.
Do đó, để đảm bảo an toàn tối đa, người lái cần điều chỉnh tốc độ hợp lý khi di chuyển trên đường, đặc biệt là khi vào khúc cua quẹo.
Quan sát đèn báo hiệu phanh trên Táp lô
Khi hệ thống phanh ABS của xe hoạt động bình thường, đèn báo phanh ABS trên bảng điều khiển sẽ sáng. Đèn này sẽ tự động tắt sau một khoảng thời gian ngắn sau khi xe dừng. Nếu đèn báo phanh ABS nhấp nháy hoặc sáng liên tục, đây là dấu hiệu hệ thống phanh ABS bị lỗi.
Mặc dù hệ thống phanh vẫn hoạt động bình thường, hệ thống ABS vẫn có thể bị vô hiệu hóa và việc sửa chữa là cần thiết để đảm bảo an toàn khi lái xe. Khi gặp hiện tượng này, tài xế cần đưa xe đến các cơ sở sửa chữa để kiểm tra và khắc phục sự cố.
Cảm giác rung xe là bình thường – không nên lo lắng
Khi hệ thống phanh ABS hoạt động, xe sẽ áp dụng phương pháp nhấn-nhả đĩa phanh và má phanh liên tục, giúp ngăn chặn bánh xe bị trơn trượt trên mặt đường. Tuy nhiên, do chuyển động của xe tại một thời điểm rất ngắn nhất định bị gián đoạn, nên người lái sẽ cảm thấy xe rung nhẹ trong quá trình phanh.
Đừng mong phanh ABS se làm giảm quãng đường phanh
Khá nhiều người nghĩ rằng, hệ thống phanh ABS có khả năng giảm quãng đường phanh bằng cách kiểm soát tốc độ xe khi phanh gấp.
Tuy nhiên, thực tế không đúng như vậy. Hệ thống phanh ABS hỗ trợ người lái kiểm soát hướng di chuyển của xe và ngăn chặn trượt bánh xe khi phanh gấp, từ đó đảm bảo an toàn cho người lái và tránh các tai nạn không đáng có.
Lưu ý khi vệ sinh, bảo dưỡng hệ thống phanh ABS
Chăm sóc và vệ sinh cảm biến phanh ABS là việc cần thiết để đảm bảo hoạt động hiệu quả của hệ thống phanh ABS trên ô tô. Cảm biến tốc độ là một bộ phận quan trọng trong hệ thống phanh ABS, giúp đo tốc độ bánh xe và truyền tải thông tin đến ECU để xử lý hiện tượng bó cứng bánh xe.
Bởi vị trí lắp đặt trước hoặc sau bánh xe, cảm biến tốc độ dễ bị bám bẩn trong quá trình vận hành. Vì vậy, cần được bảo trì và làm sạch thường xuyên. Tuy nhiên, cần lưu ý rằng khi làm sạch cảm biến tốc độ, chỉ sử dụng khăn khô sạch. Không được sử dụng nước hoặc dung dịch vệ sinh để làm sạch cảm biến.
FAQ – Câu hỏi thường gặp
Hệ thống phanh ABS là gì và hoạt động như thế nào?
Hệ thống phanh ABS (Anti-lock Braking System) là một công nghệ an toàn trên xe hơi giúp ngăn chặn bánh xe bị khóa trong quá trình phanh. Khi bánh xe bị khóa, lực phanh sẽ không được phân bổ đều, gây ra trượt xe và mất kiểm soát. ABS sử dụng cảm biến tốc độ bánh xe để theo dõi và giữ cho bánh xe không bị khóa trong quá trình phanh, giúp giảm thiểu nguy cơ tai nạn.
Tôi có nên sử dụng hệ thống phanh ABS trên xe của mình?
Điều này phụ thuộc vào sở thích cá nhân của bạn. Tuy nhiên, nếu bạn thường xuyên lái xe trên địa hình khó khăn hoặc điều kiện đường xấu, hệ thống phanh ABS sẽ giúp bạn giữ được kiểm soát và an toàn hơn trong trường hợp phanh gấp. Nếu xe của bạn được trang bị hệ thống phanh ABS, hãy đảm bảo kiểm tra thường xuyên để đảm bảo hoạt động tốt.
Làm thế nào để biết khi hệ thống phanh ABS của xe tôi có vấn đề?
Khi hệ thống phanh ABS gặp vấn đề, bạn sẽ thấy đèn cảnh báo trên bảng điều khiển của xe sáng lên. Nếu điều này xảy ra, bạn cần đưa xe đến trung tâm sửa chữa ô tô để kiểm tra và sửa chữa hệ thống phanh ABS. Nếu hệ thống phanh ABS không hoạt động, xe của bạn có thể không an toàn khi phanh gấp hoặc lái xe trên địa hình khó khăn.
Tổng kết
Tóm lại, hệ thống phanh ABS của ô tô là một phần không thể thiếu trong hệ thống bảo vệ an toàn của người lái. Nó có tác dụng chống bó cứng phanh, giúp xe kiểm soát được hướng lái và tránh hiện tượng trượt, rê bánh xe khi phanh gấp.
Phanh ABS gồm 4 bộ phận chính và hoạt động dựa trên nguyên lý truyền, tiếp nhận, xử lý thông tin và điều khiển hệ thống phanh ABS điều chỉnh tốc độ bánh xe để bảo vệ an toàn cho người lái.
Kênh dầu nhớt Fusito xin cảm ơn quý khách đã quan tâm và đọc đến cuối bài viết này. Chúc quý khách luôn an toàn trên đường đi và có một trải nghiệm lái xe tốt.
